Thông tin chung

Tên gọi: Hoàng liên ô rô

• Tên khoa học: Mahonia bealei., họ Hoàng liên gai (Berberidaceae)
• Tên khác: Thập đại công lao (Trung Quốc) – Mahonia (Pháp) – Oregon grape (Anh) – Chinese Mahonia Stem (Anh) – mã hồ – mật gấu.

Bộ phận dùng: Thân, rễ đã chế biến khô của cây Hoàng liên ô rô (có khi dùng tươi), có nơi dùng cả lá và quả.

Mô tả cây: Cây nhỡ cao 3 -4 m, lá kép gồm số lượng lá chét lẻ (7 – 17 lá chét) lá chét cứng, mép có răng cưa thưa, nhọn (gần như lá ô rô). Hoa họp thành chùy ở ngọn, màu vàng nhạt, cánh tràng 6, nhị 6. Quả mọng hình cầu, lục, đường kính 1 cm, chứa 3 – 5 hạt.

Cây Hoàng liên ô rô mọc hoang vùng núi cao, được phát hiện qua cuộc điều tra cây thuốc năm 1967 tại Lào Cai, sau thấy cả ở Lai Châu. Ở Trung Quốc có tại nhiều địa phương.

Quản lý CITES: Nằm trong Phụ lục IIA – tại Nghị định số 84/2021/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2021 của Chính phủ *.

Thu hái, chế biến: Thu hái về mùa hạ, chặt thân thành từng đoạn, lá để riêng, phơi khô.

Cây Hoàng liên ô rô

Thành phần hóa học, công dụng

Thành phần hóa học: 

Trong thân, lá, rễ cây Hoàng liên ô rô chứa berberin (Tỉ lệ từ 0,30 – 2,5p100).

Công dụng: Theo Đông y, Hoàng liên ô rô vị hơi đắng, tính lạnh, vào 2 kinh Phế, Đại trường.

Có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, giải độc, tư âm, bồi dưỡng sức khỏe.

Theo Tây y có tác dụng kháng sinh, chữa các chứng bệnh: Sốt nóng, viêm ruột, lỵ, trực khuẩn, đau mắt đỏ, hoàng đan do thấp nhiệt, viêm gan cấp tính, ho lao, ho ra máu, sốt hâm hấp buổi chiều, người yếu mệt, đau lưng mỏi gối, chóng mặt ù tai.

Liều dùng: 10 – 20g sắc uống

Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng mát.

Lưu ý: Người tỳ vị hư hàn (tiêu hóa kém, đi lỏng) dùng phải cẩn thận.

Công dụng theo y học hiện đại

• Tác dụng kháng khuẩn, chống virus cúm

Hoàng liên ô rô chữa bệnh lỵ trực trùng. Bệnh lỵ trực trùng là bệnh nhiễm khuẩn đường ruột cấp tính do vi khuẩn Shigella gây ra bệnh cảnh đau thốn vùng trực tràng, mót rặn, sốt, tiêu chảy cấp kèm phân có nhày máu.

Ngoài ra, nó còn có khả năng kháng một số chủng vi khuẩn khác như: hai vi khuẩn Gram âm là Pseudomonas aeruginosa và Escherichia coli (cả kháng và nhạy cảm), hai vi khuẩn Gram dương là Bacillus subtilis và Staphylococcus aureus.

Tác dụng chống virus cúm của alkaloid từ rễ cây này đã được nghiên cứu trong ống nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy dược tính trong cây có thể ức chế sự sinh sôi của virus cúm.

• Tác dụng chống oxy hóa

Cơ thể con người có khả năng tự tạo ra các gốc tự do trong quá trình tập thể dục và tiêu hóa thức ăn. Các yếu tố môi trường, chẳng hạn như tiếp xúc với tia cực tím, ô nhiễm không khí, khói thuốc lá và hóa chất công nghiệp, cũng là nguồn gốc gây ra các gốc tự do.

Nếu số lượng các gốc tự do vượt quá khả năng cân bằng của cơ thể, một tình trạng gọi là stress oxy hóa có thể xảy ra. Theo thời gian, điều này góp phần gây lão hóa và phát triển các bệnh, bao gồm cả ung thư.

Dữ liệu nghiên cứu cho thấy chiết xuất nước của lá Hoàng liên ô rô có đặc tính chống oxy hóa cực cao. Điều đó được chứng minh bằng khả năng loại bỏ 50% gốc tự do DPPH, và loại bỏ khoảng 71,19% các gốc tự do superoxide.

• Tác dụng ức chế tăng sinh khối u

Dịch chiết nước của lá Hoàng liên ô rô cho thấy khả năng khử mạnh và cung cấp sự bảo vệ các tế bào để chống lại sự phá hủy protein do các gốc tự do gây ra.

Những kết quả chứng minh rằng dịch chiết nước của lá cây đã ức chế đáng kể sự phát triển của tế bào ung thư đại – trực tràng ở người bằng cách tái lập chu trình “chết” tế bào và ức chế các cytokine gây viêm

Bài thuốc dân gian

Bài thuốc chữa viêm gan, vàng da, đau mắt đỏ

• Thành phần: 15g hoàng liên ô rô cùng 10g hạ khô thảo.
• Cách dùng: Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc trên lửa nhỏ với nửa thăng nước trong khoảng 15 phút. Uống khi thuốc còn ấm nóng với liều dùng 1 thang/ngày.

Bài thuốc chữa viêm ruột, kiết lỵ, tiêu chảy, ăn uống không tiêu

• Thành phần: 15g hoàng liên ô rô cùng với 15g rễ cốt khí.
• Cách dùng: Thái nhỏ các dược liệu trên rồi sắc chung với 600ml nước trên lửa nhỏ. Tắt bếp khi lượng nước trong ấm còn khoảng 200ml. Chia làm 2 lần uống trong ngày khi còn ấm nóng, dùng với liều 1 thang/ngày.

Bài thuốc hạ sốt

• Thành phần: 10g lá hoàng liên ô rô ở dạng khô, 25g nghệ củ.
• Cách dùng: Cho các vị thuốc vào ấm sắc cùng 200ml nước trên lửa nhỏ đến khi còn 100ml. Có thể cho thêm mật ong vào để uống khi còn ấm nóng. Chia thuốc làm 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc chữa viêm da, dị ứng, mụn nhọt mẩn ngứa

• Thành phần: 15g lá hay rễ hoàng liên ô rô, 20g lá khổ sâm.
• Cách dùng: Các vị thuốc cho hết vào nồi để nấu lấy nước đặc. Dùng nước này rửa trực tiếp lên vùng da cần điều trị.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư phổi

• Thành phần: 15g hoàng liên ô rô, 30g thạch quyết minh, 6g toàn yết, 9g cương tàm, 9g câu đằng, 30g trư ương ương, 30g xà lục cốc.
• Cách dùng: Các vị thuốc cho vào ấm sắc lấy nước uống trong ngày. Sử dụng với liều lượng 1 thang/ngày.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư mũi họng

• Thành phần: 60g hoàng liên ô rô, 40g thạch bì, 45g hạ khô thảo, 9g cam thảo.
• Cách dùng: Các vị thuốc trên ở dạng khô đem cho hết vào ấm sắc chung với 1 thăng nước trong 30 phút. Uống khi thuốc còn ấm nóng với liều sử dụng 1 thang/ngày.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị ung thư gan

• Thành phần: 30g hoàng liên ô rô cùng với 30g long quỳ.
• Cách dùng: Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc chung với khoảng 1 lít nước trong 20 phút. Chia làm nhiều lần uống trong ngày khi thuốc còn ấm nóng, sử dụng 1 thang/ngày.

* Lưu ý: Cây Hoàng liên ô rô nằm trong Phụ lục IIA, thuộc Nghị định 84/2021/NĐ-CP ngày 22 tháng 9 năm 2021 của Chính Phủ. Vậy nên, để có thể trồng thương mại và phát triển các sản phẩm thương mại từ nguồn gen cây Hoàng liên ô rô thì cần xin cấp phép từ các cơ quan quản lý có thẩm quyền. Hãy liên hệ Thảo dược Manna để biết thêm thông tin về các thủ tục xin cấp phép.