Thông tin chung

Tên gọi: Khổ qua – Mướp đắng

• Tên khoa học: Momordica charantia L., họ Bầu bí (Cucurbitaceae)
• Tên khác:Cẩm lệ chi, Lại Bồ Đào (Cứu Mang Bản Thảo), Hồng cô nương (Quần Phương Phổ), Lương Qua (Quảng Châu Thực Vật Chí), Lại qua (Dân Gian Thường Dụng Thảo Dược Hối Biên), Hồng dương (Tuyền Châu Bản Thảo), Mướp đắng (Việt Nam).

Bộ phận dùng: Quả, hoa, rễ.

Dùng làm thuốc thường chọn quả màu vàng lục. Nếu dùng hạt thì lấy ở những quả chín, phơi khô.

Mô tả cây:Dây leo bằng tua cuốn. Thân có cạnh. Lá mọc so le, dài 5-10cm, rộng 4-8cm, phiến lá chia làm 5-7 thuỳ, hình trứng, mép khía răng. Mặt dưới lá mầu nhạt hơn mặt trên, Gân lá có lông ngắn. Hoa đực và hoa cái mọc riêng ở nách lá, có cuống dài. Cánh hoa mầu vàng nhạt. Quả hình thoi, dài 8-15cm, mặt ngoài có nhiều u lồi. Quả chưa chín có mầu vàng xanh, khi chín mầu vàng hồng. Hạt dẹp, dài 13-15mm, rộng 7-8mm, trông gần giống hạt Bí ngô. Quanh hạt có màng đỏ bao quanh (giống như màng hạt Gấc).

Quản lý CITES: Không.

Thu hái, chế biến: Thu hái về mùa hạ, các tháng 5, 6, 7.

Thành phần hóa học, công dụng

Thành phần hóa học: 

• Trong quả Khổ qua có Charantin, b-Sitosterrol-b-D- glucoside) và 5,25-Stigmastadien-3b-D-glucoside (Trung Dược Đại Từ Điển).
• Trong quả có tinh dầu rất thơm, Glucosid, Saponin và Alcaloid Momordicin. Còn có các Vitamin B1, C, Caroten, Adenin, Betain, các enzym tiêu protein. Hạt chứa dầu và chất đắng (Từ Điển Cây Thuốc Việt Nam).
• Quả chứa Glycosit đắng là Momordicin, Vitamin B1, C, Adenin, Betain. Hạt có chất keo (Dược Liệu Việt Nam).

Tác dụng dược lý

• Tác dụng hạ đường huyết: Xác định lượng đường niệu của thỏ nuôi, sau đó cho uống nước cốt Khổ Qua, thấy đường huyết hạ rõ (Trung Dược Đại Từ Điển).
• Tiêm não thùy thể dưới da của chuột lớn để gây tăng đường huyết rồi cho uống nước cốt Khổ qua, thấy có tác dụng hạ đường huyết (Trung Dƣợc Đại Từ Điển).

Tính vị

• Vị đắng, tính hàn, bình (Trấn Nam Bản Thảo).
• Vị đắng, tính hàn, không độc (Bản Thảo Cương Mục).

Quy kinh

• Vào kinh Tâm, Tỳ và Vị (Trấn Nam Bản Thảo).
• Vào kinh Tâm, Can, Phế (Bản Thảo Cứu Chân).

Tác dụng

• Tả thực hỏa ở 6 kinh, thanh thử, ích khí, chỉ khát. Trị đơn hỏa độc khí, mụn nhọt kết độc (Trấn Nam Bản Thảo).
• Trừ nhiệt tà, giải lao, thanh tâm, minh mục (Sinh Sinh Biên).
• Trừ nhiệt, giải phiền (Bản Thảo Cầu Chân).
• Còn sống thì trừ nhiệt, minh mục, thanh tâm. Nấu chín thì dưỡng huyết, tư can, nhuận tỳ, bổ thận (Tùy Cức Cư Ẩm Thực Phổ).
• Trị phiền nhiệt, tiêu khát, phong nhiệt làm cho mắt đỏ, trúng thử, hạ lỵ (Tuyền Châu Bản Thảo).

Liều dùng:Sắc uống: 8-20g. Hoặc đốt tồn tính, uống.

Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng mát.

Lưu ý: Người tỳ vị hư hàn, ăn Khổ qua sẽ bị thổ tả, bụng đau (Trấn Nam Bản Thảo).

Quả Khổ qua – Mướp đắng có rất nhiều tác dụng

Công dụng theo y học hiện đại

• Tác dụng điều trị bệnh tiểu đường type 2

Đây là một loại thực phẩm làm giảm lượng đường trong máu qua việc làm tăng quá trình chuyển hóa glucose. Loại thực phẩm này có tác dụng hỗ trợ điều trị cho người bệnh mắc tiểu đường type 2.

Tuy nhiên, nếu đang sử dụng bất cứ loại thuốc nào ảnh hưởng tới lượng đường trong máu, bạn nên thận trọng về việc muốn sử dụng khổ qua. Điều này là để tránh trường hợp làm giảm lượng đường trong máu quá mức.

• Giảm chrolesterol trong máu

Sử dụng khổ qua cũng có tác dụng trong việc giúp làm giảm cholesterol trong máu. Từ đó, hỗ trợ tăng cường sức khỏe tim mạch, hạn chế một cách đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.

• Tăng cường hệ miễn dịch

Tiêu thụ khổ qua sẽ giúp bạn tăng cường hệ miễn dịch để phòng ngừa bệnh tật và nhiễm khuẩn. Từ đó, giúp phòng ngừa cảm lạnh, hạn chế khả năng bị dị ứng thực phẩm. Cùng với đó, giảm thiểu nguy cơ mắc chứng khó tiêu hay chứng trào ngược dạ dày thực quản.

• Hỗ trợ giảm cân

Đi kèm với đó, khổ qua cũng là một loại thực phẩm bạn có thể lựa chọn thêm vào thực đơn ăn kiêng của mình. Bởi nó chứa hàm lượng calo thấp, tạo cảm giác no lâu hơn, hỗ trợ cho quá trình giảm cân của bạn đạt được hiệu quả như mong muốn để kiểm soát và duy trì ở mức cân nặng hợp lý.

• Tốt cho làn da

Việc thường xuyên sử dụng khổ qua giúp làm sáng da, dưỡng ẩm cho da, hỗ trợ trong cải thiện tình trạng mụn trứng cá, bệnh chàm hay bệnh vẩy nến. Điều này sẽ tạo điều kiện để bạn có thể sở hữu một làn da đẹp, mịn màng và hấp dẫn hơn.

• Giảm tình trạng táo bón

Trong thành phần của khổ qua có chứa chất xơ giúp kích thích nhuận tràng. Do vậy, việc tiêu thụ loại thực phẩm này có thể giúp cơ thể dễ dàng đi đại tiện hơn, giảm thiểu tình trạng táo bón.

Bài thuốc dân gian

Trị đau mắt

• Thành phần: khổ qua tươi, định lượng vừa phải (1 quả trở lên)
• Cách dùng: Khổ qua, cắt ra, ăn, uống thêm nước sắc Đăng Tâm (Trấn Nam Bản Thảo).

Trị vị trí đau: Khổ qua, cắt, ăn (Trấn Nam Bản Thảo).

Trị mụn nhọt: Khổ qua tươi, nghiền nát, đắp bên ngoài da (Tuyền Châu Bản Thảo).

Trị trúng thử phát sốt

• Thành phần: khổ qua tươi, khoét bỏ ruột
• Cách dùng: Cho trà (chè) vào, phơi trong râm cho khô. Mỗi lần dùng 8-12g sắc uống thay nước trà (Phúc Kiến Trung Thảo Dược).

Trị phiền nhiệt, miệng khô: Khổ qua bỏ ruột, thái ra, sắc uống (Phúc Kiến Trung Thảo Dược).

Trị lỵ: Khổ qua tươi nghiền nát, ép lấy 1 bát nƣớc cốt uống (Phúc Kiến Trung Thảo Dược).

Trị rôm sẩy: Lá Khổ qua tươi, nấu lấy nước tắm, ngày 3-4 lần (Trung Quốc Dân Gian Bách Thảo Lương Phương).

Trị đinh độc đau không chịu nổi: Lá Khổ qua, thái nhỏ. Mỗi lần dùng 10g, uống với rượu nhạt. Ngày 2-3 lần. Có thể dùng rễ Khổ qua nghiền nát, hòa với mật, bôi (Trung Quốc Dân Gian Bách Thảo Lương Phương).

Hãy tạo cho mình một khu vườn Khổ qua nhé