Thông tin chung

Tên gọi: Huyết dụ

• Tên khoa học: Cordyline terminalis Kunth var. ferrea Bak. họ Hành (Liliaceae).

• Tên khác: Long huyết – phất dụ.

Bộ phận dùng: Lá đã chế biến khô của cây huyết dụ (Folium cordyline).

Mô tả cây: Cây nhỏ, thân đứng, mảnh, có thể đâm nhánh, nhiều ít, cao từ 1 – 3m, thường trồng làm cảnh, đường kính thân, cành từ 1 – 2 cm. Lá mọc tập trung ở ngọn cây hay đầu nhánh, hình mác nhọn, dài 10 – 35cm, rộng 1,5 – 4cm, thường màu đỏ tía, có khi pha màu hồng, xanh từng đám. Hoa màu trắng pha tím, mọc thành chùy dài ở ngọn cây hay đầu nhánh. Quả mọng, chứa 1 – 2 hạt.

Phân bố: Ở khắp nơi trên cả nước.

Quản lý CITES: Không.

Thu hái, chế biến: Hái những lá tươi tốt ở phần dưới của đám lá (vừa tỉa cây vừa lấy lá làm thuốc), không lấy lá bị sâu ăn, rửa qua đem phơi hoặc sấy ở nhiệt độ vừa gần 50ºC cho khô là được.

Thủy phân dưới 13%

Cao tan trong cồn 60º: ít nhất 12%.

Thành phần hóa học, công dụng

Thành phần hóa học: Sơ bộ thấy có sắc tố anthocyanosid.

Công dụng: Theo Đông y, lá huyết dụ vị hơi đắng, tính mát, quy vào 2 kinh Can, Phế.

Có tác dụng cầm máu, bổ huyết, tiêu ứ. Chữa các chứng bệnh có xuất huyết: ho ra máu, phụ nữ rong huyết, băng huyết, lậu rỉ huyết, kinh nguyệt ra quá nhiều, kiết lỵ ra huyết, phong thấp, đau nhức xương, chân thương sưng đau.

Tính vị

• Vị đắng, tính mát.

Quy kinh

• Vào kinh Can và Phế.

Liều dùng: 20g – 50g tươi hoặc 10g – 20g khô.

Lưu ý: Người thể hàn, ỉa chảy không dùng. Cũng có thể dùng hoa, rễ sắc uống.

Bảo quản: Để nơi khô ráo, thoáng mát.

Cây huyết dụ quen thuộc trong vườn nhà

Bài thuốc dân gian

Bài 1: Chữa mất kinh, thổ huyết, tiểu ra máu và lao phổi:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (60g – 100g).
• Cách dùng: Sắc uống.

Bài 2: Hỗ trợ điều trị rong kinh:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (20g), đài tồn của quả mướp (10g), rễ cỏ tranh (10g), rễ cỏ gừng (8g).
• Cách dùng: Đem sắc với 100ml nước, còn lại 100ml chia thành 2 lần uống hết trong ngày.

Bài 3: Hỗ trợ điều trị viêm ruột lỵ:

• Thành phần: Lá huyết dụ khô (10 – 15g) hoặc lá tươi (60 – 100g).
• Cách dùng: Sắc uống, chia làm nhiều lần và uống hết trong ngày.

Bài 4: Hỗ trợ điều trị chảy máu dưới da và chảy máu cam:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (30g), lá trắc bá (sao cháy) (20g), cỏ nhọ nồi (20g).
• Cách dùng: Sắc uống.

Bài 5: Hỗ trợ điều trị phong thấp đau nhức và tụ máu, ứ máu vết thương:

• Thành phần: Lá, hoa và rễ huyết dụ tươi (30g), huyết giác (15g).
• Cách dùng: Sắc uống.

Bài 6: Hỗ trợ điều trị kiết lỵ ra máu:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (20g), cỏ nhọ nồi (12g), rau má (20g).
• Cách dùng: Đem các vị rửa sạch, giã nát thêm nước và hòa lấy nước cốt. Dùng liên tục trong 3 ngày để cải thiện bệnh.

Bài 7: Hỗ trợ điều trị khí hư, bạch đới:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (30g), lá thuốc bỏng (20g), bạch đồng nữ (20g).
• Cách dùng: Sắc uống ngày 1 thang.

Bài 8: Hỗ trợ điều trị ho ra máu:

• Thành phần: Lá huyết dụ khô (10g), trắc bách diệp sao đen (4g), thài lài tía (4g), rễ rẻ quạt (8g).
• Cách dùng: Đem các vị phơi khô và sắc uống, chia thành 2 – 3 lần uống. Mỗi ngày dùng 1 thang cho đến khi khỏi bệnh.

Bài 9: Hỗ trợ lở loét hậu môn ra máu, viêm ruột, trĩ nội và viêm dạ dày:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (40g), lá bỏng (20g), lá băn (20g).
• Cách dùng: Sắc uống, chia thành 2 – 3 lần uống. Mỗi ngày dùng 1 thang cho đến khi khỏi.

Bài 10: Hỗ trợ điều trị rong kinh:

• Thành phần: Lá huyết dụ tươi (20g), cành tử tô (10g), hoa cau đực (10g), 1 nhúm tóc đốt thành than.
• Cách dùng: Đem các vị thái nhỏ, sao vàng rồi sắc uống. Ngày dùng 1 thang, chia thành 2 – 3 lần uống.