Hỏa với nhiệt còn gọi lẫn nhau, các chứng Hỏa thường có thêm dấu hiệu của nhiệt chứng, còn các chứng nhiệt lại cũng thường có biểu hiện của hỏa. Hỏa thường vượng vào mùa Hè, nhưng không giống như thử tà ở đặc trưng phát bệnh vào mùa Hè. Hỏa có thể do thấp nhiệt cảm thụ trực tiếp quá độ mà hóa sinh gây bệnh, cũng có thể do năm loại tà phong, hàn, thử, thấp, táo ở một điều kiện nhất định nào đó xâm nhập vào trong mà hóa hỏa. Nội hỏa do công năng của tạng phủ mất điều hòa, khí cơ úng kết không thông, ức uất lại hóa sinh thành hỏa mà gây nên.

ĐẶC ĐIỂM VÀ TÍNH CHẤT CỦA HỎA

1. Hỏa là nhiệt cực, thuộc dương tà, đặc tính của nó là hung bạo, kịch liệt, có đờm. Triệu chứng đặc trưng là: sốt cao, phiền muộn không yên, mặt hồng mắt đỏ, hầu họng sưng đau, tiểu tiện ngắn đỏ, đại tiện bí, lưỡi hồng, rêu lưỡi vàng.
2. Hỏa tà dễ làm tổn thương tân dịch, xuất hiện các triệu chứng: miệng khát thích uống nước mát, lưỡi khô ít nước bọt, tiểu tiện ngắn, đại tiện khô. Đó là hiện tượng của tân dịch hao tổn không quá nặng, mạch mất nuôi dưỡng mà co rút hoặc động phong.
3. Hỏa nhiệt tà khiến cho huyết chảy nhanh thêm, thậm chí ép huyết chảy loạn, lại thêm hỏa nhiệt làm tổn thương mạch lạc, nên xuất hiện các loại triệu chứng xuất huyết như: thổ huyết, chảy máu cam, niệu huyết, tiện huyết, v.v…

CÁC CHỨNG HỎA THƯỜNG THẤY

1. Thực hỏa: do hỏa tà nhiệt uất dẫn đến, hoặc do ngoại cảm các loại bệnh tà khác mà chuyển hóa thành. Thường có các chứng: mặt hồng mắt đỏ, sưng đau, sốt cao sợ nóng, phiền khát, miệng khô lưỡi ráo, tiểu tiện vàng ít, đại tiện khô táo v.v…
2. Hư hỏa: thường do tạng phủ âm dương mất cân bằng, âm hư thì nội nhiệt mà tân dịch của tạng phủ bị hao tổn, lại thêm ngoại tà quấy động, thì sẽ sinh ra hư hỏa. Quá trình phát bệnh chậm, bệnh trình kéo dài.

PHÉP TRỊ CHỨNG HỎA